وفات هر شخص اعم از ایرانی وخارجی و همچنین ولادت طفلی که مرده به دنیا آمده باید بلافاصله به اداره ثبت احوال اعلام گردد . ومراتب فوق در مورد ایرانیان مقیم خارج به نزدیکترین کنسولگری اعلام می شود و گواهی فوت به هرکس که متقاضی باشد تسلیم می گردد .

- مهلت اعلام وفات ده روز از تاریخ وقوع یا وقوف برآن است .

- واقعه وفات باید طبق تصدیق پزشک ودرصورت نبودن پزشک باحضور دونفرگواه ثبت گردد.

- دلیل‌‌فوت‌غایب‌مفقودالاثرجهت صدورگواهی فوت حکم‌قطعی‌موت‌فرضی‌صادره‌ازدادگاه‌می‌باشد .

- اعلام وفات وامضاء سند ثبت وفات به ترتیب به عهده یکی از اشخاص زیر است :

1- نزدیکترین خویشاوند متوفی که در موقع وفات حاضر بوده است .

2- متصدی یا صاحب مکانی که وفات درآن رخ داده است یا نماینده او .

3- هرشخصی که در موقع وفات حاضر بوده است .

4- ماموران انتظامی یا کدخدا

در موارد زیر اعلام وفات بعهده مقامات زیر است :

1-در صورتیکه وفات دراثر بروز سوانح از قبیل زلزله، سیل، طوفان و آتش سوزی واقع شود . مقامات انتظامی یا گروههای امدادی حاضر درمحل مکلفند واقعه را ضمن ارسال حاوی نام و نام‌‌خانوادگی‌وحتی المقدورشماره شناسنامه ومحل صدور شناسنامه وسن متوفی اعلام نمایند .

2-وفات نظامیانی که در زمان صلح در سربازخانه ویا ضمن مانورهای نظامی یا درزمان جنگ واقع می شود بوسیله فرمانده قسمت با تعیین نام ونام خانوادگی وشماره شناسنامه ومحل صدور شناسنامه اعلام می گردد.

د – صدور شناسنامه :

- صدور شناسنامه وسایر خدمات سجلی که در مقابل دریافت وجه انجام می شود از دیگر وظایف اداره ثبت احوال هر منطقه است .

- ذکر تاریخ هجری قمری از هنگام اجرای طرح تعویض شناسنامه برای نوزادان الزامی است .

- شناسنامه های جدید افرادی که به سن 15 سال تمام می رسند باید مصدق به عکس همان سال و اثر انگشت وکلاسمان انگشت نگاری صاحب آن باشد .

- شناسنامه اولیه باید در سی سالگی تمام با عکس همان سال صاحب آن تجدید شود صاحب شناسنامه پس از رسیدن به سن سی سالگی یک سال برای تجدیدعکس مهلت دارد .

- سازمان ثبت احوال کشور مکلف است به مجرد وصول اعلام ترک تابعیت ویا اخراج از تابعیت اشخاص از وزارت امور خارجه ترک تابعیت ویا اخراج از تابعیت را در دفاتر واسناد مربوط منعکس وشناسنامه را معدوم نماید .

هیات حل اختلاف مستقر در ثبت احوال ووظایف آن :

در مقر هر اداره ثبت احوال هیاتی بنام" هیات حل اختلاف" تشکیل می شود .

اعضای هیات حل اختلاف :

-  رییس اداره ثبت احوال یا معاون یا نماینده او .

- مسئول بایگانی یا معاون یا نماینده او .

-  یکی از کارمندان مطلع اداره مزبور به انتخاب رییس اداره ثبت احوال استان .

وظایف هیات حل اختلاف :

1- تصحیح هرنوع اشتباه درتحریر مندرجات دفتر ثبت کل وقایع ووفات بعد از امضاء سند وقبل ازتسلیم‌شناسنامه‌یاگواهی‌ولادت‌یاوفات وتکمیل سند از نظر مشخصاتی که نامعلوم بوده است .

2-  رفع اشتباهات ناشی از تحریر ضمن ثبت وقایع یا نقل مندرجات اسناد واعلامیه ها ومدارک که به دفاتر ثبت کل وقایع وسایر دفاتر .

3- ابطال اسناد وشناسنامه هایی که بیگانگان مورد استفاده قرار داده اند .

4- ابطال‌اسناد‌مکررویاموهوم و تصحیح اشتباه در ثبت جنس صاحب سند وتغییر نامهای ممنوع .

5- حذف کلمات زائد ، غیرضروری ویا ناشی از اشتباه دراسناد سجلی اشخاص .

توجه :

1-   رسیدگی به شکایات اشخاص ذینفع از تصمیمات هیات حل اختلاف وهمچنین رسیدگی به سایر دعاوی راجع به اسناد ثبت احوال با دادگاه شهرستان محل اقامت خواهان خواهد بود . رای دادگاه قابل پژوهش است .

2- مهلت شکایت از تصمیم هیات حل اختلاف ده روز از تاریخ ابلاغ است .

3-هرگاه سند ثبت احوال درایران تنظیم شده وذینفع مقیم خارج از کشور باشد رسیدگی با دادگاه محل صدور سند واگر محل تنظیم سند واقامت خواهان هر دو خارج از کشور باشد با دادگاه شهرستان تهران خواهد بود .

_______________________________

تغییر نام خانوادگی :

-   تغییر نام خانوادگی با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود .

-  حق تقدم نام خانوادگی با رعایت تاریخ تقدم صدوراسناد مختص اشخاصی است که بنام آنان در دفاترمخصوص نام خانوادگی اارات ثبت احوال به ثبت می رسد ودیگری حق اختیارآنرا درآن اداره مگربااجازه دارنده حق تقدم واین حق پس ازفوت به ورثه قانونی انتقال می یابد .

-  هریک ازوراث می تواند شخصی که نام خانوادگی اورا اختیار کرده مورد اعتراض قرارداده وتغییرنام خانوادگی اوراازدادگاه بخواهد ولی وارث بالاتفاق می توانند به دیگری اجازه دهند که نام خانوادگی آنها را اختیارنماید .

-  نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدرخواهد بود اگرچه شناسنامه فرزند درقلمرو اداره ثبت احوال دیگری صادرگردد .

-  فرزندان کبیرمی توانند برای خود نام خانوادگی دیگری انتخاب نمایند .

-  زوجه می تواند باموافقت همسرخودتا زمانی که درقید زوجیت می باشد ازنام خانوادگی همسرخود بدون رعایت حق تقدم استفاده کند ودرصورت طلاق ادامه استفاده ازنام خانوادگی موکول به اجازه همسرخواهد بود.

______________________________________

اصلاح سن :

قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی وجلوگیری از تزلزل آنها مصوب سال 1367 طی ماده واحده ای اشعار می دارد ، (ازتاریخ تصویب این قانون تغییر تاریخ تولد اشخاص ممنوع است) ولی در تبصره این ماده واحده بیان می دارد ، (صاحب شناسنامه تنها یک بار درطول عمر ودرصورتیکه اختلاف سن واقعی با سن مندرج دراسناد سجلی به تشخیص کمیسیونی مرکب از :

-  فرماندار یا بخشدار

-  رییس اداره ثبت احوال محل

-  پزشک منتخب

-  مدیر عامل سازمان بهداری استان

-  رییس شورای اسلامی شهر یا بخش محل صدور شناسنامه

- عضویت وریاست قاضی دادگاه صالحه محل تشکیل می گردد، بیش از پنجسال باشد می تواند سن خود را اصلاح نماید)

__________________________________________________

نگاهی‌ به‌ قانون‌ تخلفات،جرایم ومجازات های مربوط به اسنادسجلی وشناسنامه مصوب سال 1370 :

ماده 1 : به منظور التزام افراد به حفظ اسناد سجلی وشناسنامه ، هزینه صدور شناسنامه المثنی ویا گواهی موقت ناشی از فقدان شناسنامه برای بار اول مبلغ-/5000 ریال وبرای بار دوم
 -/20000 ریال ودرمورد بعد -/000ر100 ریال تعیین می گردد . صدور المثنی موکول به پرداخت هزینه های فوق می باشد .

تذکر : دریافت کنندگان شناسنامه المثنی مکلفند در صورت پیدا شدن شناسنامه اصلی ظرف ده روز نسبت به تحویل شناسنامه المثنی به اداره ثبت احوال مربوطه اقدام نمایند . متخلف به مجازات استفاده کننده از شناسنامه مکرر محکوم می شود(مجازات مذکور حسب مجازات مندرج در بند "ب" ماده 2 خواهد بود .)

ماده2 : اشخاص زیر به حبس از 91 روز تا یکسال و یا به پرداخت جزای نقدی از -/200000 ریال تا -/1000000 ریال ویا هردو مجازات محکوم می شوند.

الف -  اشخاصی که دراعلام ولادت یاوفات یاهویت برخلاف واقع اظهاری نمایند .

ب -    اشخاصی که عالماً عامداً پس ازرسیدن به سن 18 سال تمام ازشناسنامه مکرر استفاده نموده یا به دریافت شناسنامه مکرر برای خود یامولی علیه ویابه دریافت شناسنامه مرحوم مبادرت کنند ویاشناسنامه دیگری  خواه صاحب آن زنده یامرده باشد بنام هویت خود استفاده نماید .

توجه : افرادی که شناسنامه خودرا دراختیاراستفاده کنندگان فوق قراردهند به همان مجازات محکوم می شوند .

ج -  ماما یاپزشکی که درمورد ولادت یاوفات گواهی خلاف واقع صادرکند .

د-   اشخاصی که درمورد ولادت یاوفات ، شهادت دروغ بدهند وشهادت آنان درتنظیم دفترثبت کل وقایع ویاوفات موثرواقع شود .

ماده 4 : اشخاصی که باداشتن شناسنامه اقدام به اخذ المثنی نمایند به پرداخت جزای نقدی از-/000ر200 ریال تا -/000ر000ر1 ریال محکوم می شوند .

ماده 8 : دارندگان اسناد سجلی فاقد اعتباردرصورت استفاده ازآنها علاوه برالزام به تعویض ، به پرداخت جزای نقدی از-/000ر200 ریال تا -/000ر500 ریال محکوم می شود .

ماده 9 : هرکس‌برای فرارازتعقیب یااجرای مجازات قانونی ویا به قصداقدام به خروج غیر مجازاز کشورمبادرت به استفاده ازشناسنامه دیگری بنام هویت خودنماید،علاوه برتحمل‌مجازات‌اصلی‌به حبس از یکسال تا سه سال وبه پرداخت جریمه از -/000ر500 ریال تا-/000ر000ر1 ریال محکوم می شود .

ماده 10 : هرکس درشناسنامه یا اسناد سجلی خود یا دیگری هرگونه خدشه(از قبیل خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یاالحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن) وارد نماید به پرداخت جزای نقدی از -/000ر100 ریال تا -/000ر500 ریال محکوم خواهد شد . درصورتیکه اقدامات مذکوره به قصد متقلبانه انجام یافته باشد ، مرتکب به مجازات جعل در اسناد رسمی به کیفیت مقرر درقوانین جزایی محکوم می شود .